DIZANJE RUKU U NAMAZU (mimo početnog tekbira) DEROGIRANO!

– Esselam alekum, braćo i sestre imam jedno važno pitanje.
Pitanje je  u vezi namaza, u Buhariji ima da je Poslanik s.a.w.s rekao “Klanjajte kako mene vidite da klanjam”. Poslanik s.a.w.s kad bi klanjao namaz on bi dizao ruke spram ramena i kad bi otišao na ruku, isto bi tako činio i kad bi se vraćao sa rukua, to prenosi Obn Omer, radijallahu anhuma, ako ne grešin. Ali taj hadis je DEROGIRAN, e to me interesuje, da li možemo da klanjamo ovako. Inače imamo jednog imama u našoj džamiji, on klanja po hanefijskom mezhebu i kaže da nije ispravno da klanjamo ovako zato što je taj hadis DEROGIRAN. On ima jednu knjigu od Ebu Hanife. Prevodio ju je Šefik Kurdić i u toj knjigi piše, licno sam čitao i čitao sam sa imamom, da mnoga ulema, kao što su Ahmed, Ebu Davud, Nesai, i Trmizi kažu da je hadis DEROGIRAN i da ne smijemo da postupimo tako.
ODGOVOR: Alejkumusselam.

Prije konkretnog odgovora na pitanje neophodno je ukratko obrazložiti mes'alu dizanja ruku u namazu.
Naime, oko dizanja ruku u namazu uopćeno postoje dva mišljenja učenjaka:

Prvo mišljenje:
Stav većine učenjaka da je sunet dizati ruke na četiri mjesta u namazu i to:
– kod početnog tekbira,
– prije odlaska na ruku,
– nakon vraćanja sa rukua i
– nakon ustajanja sa prvog tešehuda (sjedenja).
Ovo je stav većine učenjaka ovog Ummeta, između ostalih učenjaka šafijskog i hanbelijskog mezheba, jedno od mišljenja Malika i skupine učenjaka malikijskog mezheba.
Takođe, ovo je stav većine ashaba: Ibn Omera, Džabira, Ebu Hurejre, Enesa, Ibn Abbasa, Ibn Zubejra i mnogih drugih ashaba, radijallahu anhum.
Takođe, na ovome je većina tabi'ina i učenjaka poslije njih, poput: Hasana El-Basrija, Ata'a, Tavusa, Mudžahida, Nafije, Salima ibn Abdullaha, Se'id ibn Džubejra i drugih tabi'ina, Malika, Mu'ammera, Evzaija, Ibn ‘Ujejne, Ibn Mubareka, Šafije, Ahmeda i Ishaka od ostalih učenjaka.
I ovo je stav skoro svih učenjaka hadisa.
Oni dokazuju propisanost dizanja ruku na tri mjesta u namazu mimo početnog tekbira sa hadisom kojeg bilježe Buharija i Muslim u svojim Sahihima od Abdullaha ibn Omera, radijallahu anhuma, u kojem on kaže: “Kada bi Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, pristupio klanjanju namaza dizao bi ruke u visini ramena a zatim bi izgovorio tekbir, kada bi htio da ode na ruku podigao bi ruke poput toga i kada bi podigao glavu vraćajući se sa rukua, takođe bi dizao ruke …”.
Isti hadis se prenosi još od četrnaest ashaba, a to su: Omer, Alija, Vail ibn Hudžr, Malik ibn El-Huvejris, Enes, Ebu Hurejre, Ebu Humejd, Ebu Usejd, Sehl ibn S'ad, Muhammed ibn Mesleme, Ebu Katade, Ebu Musa El-Eš'ari, Džabir i Umejr El-Lejsi, radijallahu anhum. Ovo navodi Tirmizi u svom Sunenu.
A dizanje ruku poslije ustajanja sa tešehuda prenosi se takođe, od Abdullaha ibn Omera, radijallahu anhuma, u hadisu kojeg bilježe Buharija i Ebu Davud u kojem on kaže da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, dizao ruke kada bi ustajao poslije dva rekata.
Prema tome, pošto su ovo vjerodostojni hadisi oko čije vjerodostojnosti nema razilaženja, jer ih bilježe Buharija i Muslim i jer se prenose od tolikog broja ashaba, nema ni najmanje sumnje da je bila praksa Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da diže ruke u namazu na ova tri mjesta mimo početnog tekbira.

Drugo mišljenje:
Stav skupine učenjaka da je sunet podignuti ruke samo jednom u namazu i to prilikom početnog tekbira. Ovo je stav Ebu Hanife i hanefijskog mezheba, stav unutar malikijskog mezheba i nekih drugih učenjaka, poput imama Sevrija.
Hanefijski učenjaci smatraju da je dizanje ruku mimo početnog tekbira koje je došlo u vjerodostojnim hadisima derogirano.
Oni dokazuju svoj stav sa dva hadisa, jednim koji se prenosi od Abdullah ibn Mes'ud, radijallahu anhu, i drugim koji se prenosi od Bera’ ibn Azib, radijallahu anhu.

– Prvi hadis se prenosi od tabi'ina Alkame da je Abdullah ibn Mes'ud, radijallahu anhu, jednog dana rekao: “Zar nećete da vam klanjam namaz Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem”? Pa je klanjao i podigao je ruke samo jednom na početnom tekbiru. Ovaj hadis bilježe Ebu David, Tirmizi, Nesai i Ahmed.
Kaže Ebu Davud: “Ovo je skraćena verzija dugog hadisa i nije vjerodostojan sa ovim tekstom”.
Bilježi Tirmizi da je Abdullah ibn Mubarek rekao: “Prenešeno je u vjerodostojnom hadisu da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, dizao ruke”, pa je spomenuo hadis Zuhrija, od Salima a on od njegovog oca (Ibn Omera, radijallahu anhuma), “a nije vjerodostojan hadis od Ibn Mes'uda da Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, nije dizao ruke osim na početku namaza”.
Prenosi Ibn ebi Hatim od svoga oca u knjizi “El-Ilelu” (1/96) da je rekao za ovaj hadis da je graška i da je u njemu pogriješio Sufjan Es-Sevri prenoseći od ‘Asima ibn Kulejba, jer sve druge ravije prenose da je Vjerovjesnik, sallahu alejhi ve sellem, otpočeo namaz i podigao ruke, a zatim otišao na ruku i sastavio ruke i stavio ih između koljena, a niko nije spomenuo ono što prenosi Es-Sevri (tj. da je ovo sasvim drugi hadis).
Takođe, Buharija prenosi da su hadis ocijenili slabim Jahaja ibn Adem i Ahmed ibn Hanbel te se i on sa njima složio. Od stručanjaka hadisa koji su ovaj hadis ocijenili slabim su i Darimi, Darekutni, Bejheki, imam Šafija i Ibnul-Kajjim.
A učenjaci koji su hadis ocijenili vjerodostojnim, poput Tirmizi, Tahavije i Albanija, oni sa njim dokazuju da dizanje ruku mimo početnog tekbira u namazu nije vadžib nego sunet želeći time da odgovore na stav nekih učenjaka, poput Evzaija i nekih učenjaka zahirijskog mezheba, koji smatraju da je dizanje ruku mimo početnog tekbira vadžib.
Prema tome, ovaj hadis od Ibn Mes'uda, radijallahu anhu, sa kojim se dokazuje da se ruke dižu samo na početnom tekbiru i sa kojim se dokazuje derogiranost dizanja ruku osim na početnom tekbiru, taj hadis su najveći muhaddisi ovog Ummeta ocijenili slabim zbog skrivene mahane u njemu. A od tih muhaddisa su: Ahmed, Buharija, Ibn ebi Hatim, Ebu Davud, Ibn Mubarek, Darekutni, Bejheki, Jahaja ibn Adem, Darimi, Šafija i Ibnul-Kajjim. Pa tako, nema sumnje da je ovaj hadis slab i neprihvatljiv po ovom pitanju i da nema ibreta u stavovima nekih koji su ga ocijenili dobrim ili vjerodostojnim. Takođe, kaže Emirul-mu'minin (najveća titula u hadisu) imam Buharija da nije prenešen nijedan vjerodostojan rivajet od nekog od ashaba da nije dizao ruke u namazu mimo početnog tekbira.

– Drugi hadis je od Bera’ ibn Aziba, radijallahu anhu, prenosi se da je on rekao: “Vidio sam Allahovog Poslanika, da kada otpočene namaz digne ruke blizu ušiju, a zatim to više ne radi”, a u rivajetu: “Vidio sam Allahovog Poslanika, da je podigao ruke kada je počeo klanjati i nije ih više dizao sve dok nije predao selam”. Hadis bilježi Ebu Davud i kaže da hadis nije vjerodostojan. Takođe ga bilježi Ahmed u svom Musnedu i prenose od njega da je za ovaj hadis rekao da je skroz slab. Takođe, slabim ga je ocijenio od savremenih učenjaka i Šuajb Arnaut. Svi ga ocjenjuju slabim zbog slabosti ravije Jezid ibn ebi Zijada. A ovo znači da hadis Bera’ ibn Aziba, radijallahu anhu, ne može biti dokaz po ovom pitanju.

Nakon što smo potvrdili slabost svih hadisa i predaja u kojima je došlo da se ne dižu ruke u namaza mimo početnog tekbira postaje jasno da hadisi u kojima se potvrđuje dizanje ruku mimo početnog tekbira nisu derogirani. Pa čak i da su hadisi Ibn Mes'uda i Bera’ ibn ‘Aziba, radijallahu anhuma, vjerodostojni oni ničim u svojim tekstovima hadisa ne ukazuju na derogiranost dizanja ruku mimo početnog tekbira, nego najviše što se sa njima može dokazivati (da nisu slabi) je da dizanje ruku mimo početnog tekbira nije vadžib.

Međutim, mu'min treba da nastoji da primjenjuje sunet dizanja ruku na spomenutim mjestima u namazu, jer kaže Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, u hadisu kojeg bilježi Buharija: “Klanjajte onako kako ste vidjeli mene da klanjam”.
Na ovom mjestu treba napomenuti da nikome nije dozvoljeno, nakon što mu sunnet postane sasvim jasan, da ostavi rad po njemu slijedeći mišljenje nekih učenjaka a koje je oprečno vjerodostojnom sunnetu. Zato kaže imam Šafija (Medaridžus- salikin 2/335): “Idžmau učenjaka je na tome da onaj kome sunnet Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem, postane jasan da mu nije dozvoljeno da ga ostavi radi mišljenja bilo koga”. Kaže šejhul-islam Ibn Tejmije (Medžmu'l-fetava 22/247): “Ako neki čovjek slijedi Ebu Hanifu, ili Malika, ili Šafiju ili Ahmeda a vidi u nekim mes'elama da je stav nekog drugog učenjaka mimo onoga koga on slijedi jači pa slijedi taj stav, lijepo je postupio u tome i to mu ne narušava njegovu vjeru niti njegovu pravednost oko čega nema razilaženja, nego je to preče u slijeđenju Istine i draže Allahu i Njegovom Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem”.
Naravno, učenjaci koji imaju stav da se ruke u namazu ne dižu osim na početnom tekbiru oni u svom stavu imaju opravdanje jer su mudžtehidi, njima pripada nagrada zbog njihovog idžtihada i truda kojeg ulažu u traženju slijeđenja Istine. Kao što kaže Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, u hadisu kojeg bilježi Buharija u svom Sahihu: “Kada kadija (učenjak) presudi (iznese fetvu ili stav), uloži truda a zatim potrefi Istinu on ima dvije nagrade, a kada presudi (iznese fetvu ili stav), uloži truda a zatim pogriješi on ima jednu nagradu”.
Rezime po pitanju dizanja ruku u namazu mimo početnog tekbira je da je ispravno u što nema sumnje da je to potvrđeni sunnet, što je pojašnjeno u gornjem tekstu, i da taj sunnet nije derogiran.

A što se tiče konkretnog odgovora na tvoje pitanje, ono glasi:
Vjerodostojni hadisi o dizanju ruku mimo početnog tekbira koji se prenose od 14 ashaba ukazuju da je dizanje ruku (na tri mjesta) mimo početnog tekbira potvrđeni sunet. Ti hadisi nisu derogirani, nego je to samo neosnovana i dokazom nepotvrđena tvrdnja nekih. Sa druge strane, hadisi od Ibn Mes'uda i Bera’ ibn ‘Aziba, radijallahu anhuma, u kojima je došlo da se ruke ne dižu osim na početnom tekbiru nisu vjerodostojni da bi se po njima radilo a kamoli da bi oni derogirali hadise koji potvrđuju dizanje ruku.
A tvrdnja da su Ahmed, Ebu Davud, Nesai i Trmizi na stavu da je hadis Ibn Omera, radijalahu anhu, ili nekog drugog ashaba (o dizanju ruku mimo početnog tekbira) derogiran i da se po njemu ne postupa je čista i notorna laž. Ve billahi tevfik.