KNJIGE, AKIDA I MENHEDŽ ŠEJHA SALLABIJA

Zadnjih dana došlo mi je mnogo pitanja vezanih za akidu šejha Alijja Es-Sallabija u kontekstu čitanja njegovih akidetskih knjiga koje se prevode kod nas.

Šejh Alijj Muhamed Es-Sallabi je rođen u Bengaziju (Libija) 1963. Na medinskom islamskom univerzitetu završio je fakultet za davu i osnove vjere 1992 godine.

Magistrirao je 1996 godine u Sudanu na islamskom univerzitetu ‘Ummu Derman’ a doktorirao 1999. na istom univerzitetu.

Doktorat i magistrat su iz tefsirskih znanosti.

Prije govora o akidi i menhedžu šejha, da se osvrnemo na njegove historijske knjige.

Naime, on je autor preko dvadeset knjiga iz oblasti biografija i historije. Napisao je siru Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, knjige o biografijama Ebu Bekra, Omera, Osmana, Alije, Hasana i Muavije, radijallahu anhum, kao i biografije Omera Ibn Abdulaziza (5. pravednog halife) i Omera Muftara. A od historijskih djela napisao je knjige o državi Emevija, Abasija, Seldžuka, Murabita, Muvehhida i pokreta Senusija u Libiji. Što se tiče biografskih i historijskih knjiga, one su na stepenu enciklopedije, zbog čega mnogi autori šejha Sallabija smatraju obilježjem savremenog doba u pisanju sire i historije islama, a bez sumnje učinio je veliki hizmet u ovoj oblasti. Poznati egipatski šejh dr. Muhamed Ismail El-Mukaddem hvali šejha Sallabija u kontekstu spomenutih knjiga i preporučuje ih. Sa druge strane, hvale ga mnogi profesori i stručnjaci islamske historije za pojedina djela poput sire i biografije Hasana i Alije.

Ova djela su mu jako popularna i prevode se na druge jezike a neki od razloga popularnosti istih se sastoje u sljedećem:

1- kroz knjige autor prožima teoriju Allahovih sunneta (zakona) nastajanja, uspona i pada muslimanskih država, dinastija, porodica, a to načelo je, kada se drže Allahovog menhedža dožive uspon, kada se udalje od Allahovog menhedža dožive propast i pad.

2- Autor sakuplja većinu napisanog o određenoj historijskoj tematici

3- Stil pisanja je razumljiv i prihvatljiv i za početnike i za učene i obojen je davetskom notom.

Od generalnih stvari koje se prigovaraju su sljedeće:

-dokumentacija i izvori na koje se vraća su slabi, ne vraća se na osnovne historijske knjige u svemu što piše

-u knjigama preovlađuje davetski metod i stil, to jeste knjige nisu čisto naučne i historijske, a po nekima ovo i nije mahana,

-djela su zasnovana na sakljupljanju onoga što autor smatra odgovarajućim, često to bude sakupljanje iz naučnih disertacija sa univerziteta, znači u djelima ne pristupa sa strane analize, istraživanja i studije nego preovlađuje sakupljački karakter

– postavlja temelje, pravila i teorije u pojašnjavanju historijskih događaja ali bez da se vraća na šerijatska pravila, nego pod utjecajem nekih savremenih džemata, naročito ihvanu muslimin.

Naprimjer, knjiga ‘Osmanska država’, nju ko čita kao da čita siru pravednih halifa, ne navodi negativne stvari, mahane i nedostatke nego samo pozitivne, to jeste, nedostaje objektivnosti.

Dok knjiga ‘Historija pokreta Senusije’ nema u sebi naučnog emaneta, autor prešućuje sufijski karakter pokreta u kome ima novotarija i dalaleta, opisuje ga kao vid selefijskog preporoda, i tako dalje…

Uglavnom, njegove historijske knjige su u globalu za preporuku. Međutim, u zadnje vrijeme šejh Sallabi piše akidetske knjige, osnovi u njima poziva se na mezheb selefa i akidu ehli sunne vel džema, a o pravom stanju njegovog poimanja akide selefa biće govora u nastavku.

Kao što smo rekli, šejh Sallabi u osnovi preferira akidu na kojoj je bio selef, međutim, on smatra da su ešarije i maturidije ehli sunne vel džema kao i mezheb selefa.

Dokaz za ovo su njegove riječi u knjizi ‘Devletu es-seladžika’ (str. 369-370) u kojoj on kaže: ” Nakon pojave Ebu Hasana El-Ešarija i Ebu Mensura El-Maturidija početkom četvrtog stoljeća ehli sunne su imali dva pravca:

Prvi- uzimanje vanjskog značenja šerijatskih tekstova u potvrđivanju značenja Allahovih svojstava uz negiranje sličnosti stvorenjima, ovu skupinu su nazivali sljedbenicima hadisa, zatim je preovladao kod njih naziv pravac hanabila.

Drugi- uzimanje vanjskog značenja šerijatskih testova u nekim Allahovim svojstvima uz negiranja sličnosti tih svojstava stvorenjima i tevil (tumačenje) svojstava mimo vanjskog značenja u ostalim svojstvima jer po njima vode u tešbih (upoređivanje Allaha sa stvorenjima), po ovome je poznat mezheb ešarija i maturidija.

A oni su bili prihvaćeni od strane ehlu hadisa od početka četvrtog do polovine petog stoljeća jer su branili sunet i snažno stajali protiv džehmija i muatezila, a razilaženje među njima nije prelazilo granice naučnog dijaloga uz odbacivanje međusobnog optuživanja za dalalete i novotarije u akidi.”

U nastavku je pojasnio da je ešarija Ibn El-Kušejri uzrokovao razilaženje između ove dvije skupine ehli sunneta optužujući drugu stranu da su na dalaletu. Također, šejh Sallabi u istoj knjizi Ebu Hasana El-Ešarija, Ebu Bekra Bakilanija, Ebu Hamida Gazalija i imam dva harema Džuvejnija, koji su klasični učenjaci ilmul kelama i ešarija, ubraja i svrstava u učenjake ehli sunneta vel džemata, da su pomagači ehlu sunneta i to dok su bili na ilmul kelamu. Zatim navodi za svakog od njih dokumentovano da su se pred kraj života vratili na mezheb selefa u akidi. U toj knjizi (str. 364-365) navodi da je Ebu Hasan El-Ešari pozivao na akidu ehli sunneta, da je branio tu akidu i pomagao je, a onda kaže da je bio osnivač i imam ilmul kelama i da je na kraju sa svojom knjigom ‘El-Ibane’ vratio se na mezheb selefa. U spomenutoj knjizi piše hvalospjeve o Ebu Hamidu El-Gazaliju opisujući da je prvo bio filozof, pa glavni predstavnik ilmul kelama, zatim završio na sufizmu, osim što se po nekim učenjacima pred kraj života vratio na mezheb sljedbenika hadisa.

Komentar:

Iz gore navedenog se razumije da šejh Sallabi smatra da su predstavnici ehli sunneta ešarije, maturidije i današnje selefije a ovo je poznato tumačenje teoretičara pokreta ihvanu muslimin, mada među njima ima i onih koji smatraju da je akida selefa savremena novotarija i izmišljotina, kao što to naše ihvanije tretiraju. A pretjerano hvalisanje Gazalija je također karakteristika sljedbenika pokreta ihvanu muslimin, koji njegovu knjigu ‘Oživljavanje vjerskih znanosti dižu na stepen ‘svetosti’, ona je knjiga na kojoj se odgajaju sljedbenici džemata.

Detaljnije o spornosti ove knjige i govoru uleme o njoj, možete pročitati na linku:

Što se tiče njegovog menhedža općepoznata je stvar da je bio pod utjecajem pokreta ihvanu muslimin, njihovom shvatanju politike, ulaska u parlament, izborima i demokratiji. Utjecaj menhedža pokreta ihvanu muslimin se može naći i osjetiti u svim njegovim knjigama. U knjizi ‘Fikhul en-nasri vet-temkin’ piše o propisanosti ulaska u parlament (u postojećim državama) što je bez sumnje utjecaj i shvatanje pokreta ihvanija.

Koga detaljno zanima razlika između akide ešarija i akide selefa, odgovor može naći u mojoj knjizi ‘U islamu je odgovor’ pod naslovom: “Da li su ešarije i maturidije ehlu sunne vel džema”

Historijske knjige šejha Sallabija su za preporuku uz spomenute pohvalne i kritikovane stvari, dok akidetske knjige nisu pouzdane zbog njegovog gore spomenutog poimanja akide ehli sunneta, također, on ne bi trebao biti autoritet i šejh na koga se muslimani vraćaju u akidi jer to nije njegova uža specijalnost i kompetencija.

Ve billahi tevfik