UDALJENOST (PUTOVANJE) NA KOJOJ OSOBA POSTAJE MUSAFIR

– Esselamu alejkum.
Čula sam da čovjek u kući svojih roditelja nije putnik, pa me zanima da li udana žena kada posjeti svoje roditelje ima status putnika (inače udaljenost puta je malo više od 80 km)? Da vas Allah subhanehu ve teala nagradi…
ODGOVOR: Alejkumusselam.

Osoba koja napusti svoje mjesto stalno stanovanja i ode na putovanje sa ciljem posjete roditelja, djece, rodbine, ili radi posla i slično, ona ima status musafira putnika, tj. dozvoljeno joj je da koristi olakšice musafira, poput kraćenja i spajanja namaz, mršenja dana Ramazana i slično.

Međutim, pitanje kada neka osoba ima status musafira, to se vraća na poznatu mes'elu: Koja je udaljenost prilikom putovanja na kojoj musliman postaje musafir, tj. osoba kojoj je dozvoljeno koristiti olakšice musafira poput kraćenja i spajanja namaza, mršenja posta u Ramazanu i slično?

Po ovom pitanju učenjaci imaju tri općepoznata mišljenja.

Prvo mišljenje: da je udaljenost na kojoj se krati namaz (i koriste druge olakšice musafirluka) 48 milja (jedan milj je oko 1,8 kilometara) što je jednako 85 kilometara.

Što znači, da je neka osoba musafir kojoj je dozovljeno koristiti olakšice putovanja onda kada putuje na udaljenost od 85 kilometara i više, a na putovanju čija je udaljenost manja od 85 km po ovom stavu učenjaka nije dozvoljeno koristi olakšice musafira.

Ovo je stav Ibn Omera i Ibn Abbasa, radijallahu anhum, od ashaba, Hasana El-Basrija, Zuhrija, Lejsa, Ishaka, Ebu Sevra i ovo je zvanični mezheb malikija, šafija i hanbelija.

Dokazi ovog mišljenja su sljedeći:

– Hadis koji se prenosi od Ibn Abbasa, radijallahu anhuma, da je Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, rekao: “O stanovnici Mekke, ne kratite namaz na udaljenosti manjoj od četiri buruda (tj. 48 milja a što je jednako 85 km), od Mekke do ‘Usfana”. Bilježe ga Darekutni i Bejheki, a hadis je munker, tj. veoma slab, oko čega nema razilaženja.

Prema tome, ovaj hadis ne može biti dokaz po ovom pitanju zbog njegove slabosti.

– Predaja od Ibn Omera i Ibn Abbasa, radijallahu anhum, da su kratili namaz i mrsili post na udaljenosti od četiri buruda. Ove predaje bilježi Buharija u svom Sahihu u obliku m'allek hadisa, tj. bez potpunog seneda a što ne ulazi u vjerodostojne hadise Buharijinog Sahiha. S tim da je Bejheki naveo potpun sened hadisa u svom Sunenu a mnogi učenjaci hadisa su ih ocijenili vjerodostojnim.

Međutim, ove predaje bi bile jak dokaz da od istih ashaba u vjerodostojnim predajama nisu prenešene udaljenosti na kojima se kratili namaz a koje su oprečne ovoj od 85 km. Takođe, na ovom stavu nisu bili mnogi drugi ashabi, poput Ibn Mes'uda, radijallahu anhu.

Drugo mišljenje: da je udaljenost na kojoj se krati namaz (i koriste druge olakšice musafirluka) tri dana i noći devinog hoda, što otprilike predstavlja nekih 150 kilometara.

Ovo je stav Ibn Mes'uda, radijallahu anhu, Š'abija, Neha'ija, Sevrija i mezheb hanefija.

Dokazuju ga sa dva hadisa:

– Hadis mutefekun alejhi (Buharija i Muslim) od Ibn Omera, radijalalhu anhuma, da je Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, rekao: “Žena ne putuju tri dana osim sa mahremom”.

– Hadis o meshu po mestvama kojeg bilježi Muslim u svom Sahihu od Alije, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, odredio tri dana i tri noći za musafira a dan i noć za mukima (nemusafira)”.

Kažu da je u oba hadisa propis musafira vezan za tri dana i noći te je, prema tome, kraćenje namaza ograničeno sa putovanjem na ovoj razdaljini.

Komentar argumenata:
Što se tiče hadisa “Žena ne putuju tri dana osim sa mahremom” u njemu nije rečeno da se putovanje koje manje od tri dana i noći ne smatra putovanjem na kojem krati namaz jer hadis govori o putovanju bez mahrema. Sa druge strane, bilježe Buharija i Muslim u svojim Sahihima od Ebu Hurejre, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, rekao: “Nije dozovljeno ženi koja vjeruje u Allaha i Sudnji dan da putuje na udaljenost dana i noći a da nije sa njom mahrem”, tako da je u ovom hadisu udaljenost određena sa jednim danom i noći, što znači da ovo nema direktne veze sa određivanjem udaljenosti putovanja na kojem se krati namaz.

Takođe, hadis o meshu po mestvama ne govori o putovanju musafira i udaljenosti na kojoj mu je dozvoljeno kratiti namaz nego o vremenskom periodu od tri dana i noći u kojem je musafiru data olakšica da potire po mestvama.

Prema tome, sa ovim argumentima je veoma teško i daleko dokazivati ovo mišljenje.

Treće mišljenje: da udaljenost na kojoj se krati namaz (i koriste druge olakšice musafirluka) nije određena u šerijatskim tekstovima, nego svako putovanje koje se može nazvati i smatrati putovanjem dozvoljeno je da se u toku tog putovanja namaz krati (kao i da se koriste druge olakšice musafirluka).

Ovo je stav zahirijskog mezheba, takođe odabrali su ga Ibn Tejmije, Ibnul-Kajjim i mnogi savremeni učenjaci.

Oni svoj stav argumentiraju riječima Uzvišenog: “A kad budete putovali po Zemlji, tad vam nije grijeh da skratite salat (namaz) …” (En-Nisa, 101). Ovaj ajet ukazuje na dozvolu kraćenja namaza na bilo kojem putovanju po

Zemlji bez ograničenja na neku udaljenost. Sa druge strane, Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, nije odredio dozvolu kraćenja namaza određenom udaljenošću niti vremenskim periodom, pa tako nije dozvoljeno da se ograničava (poput udaljenosti za kraćenje) ono što nisu ni Allah niti Njegov Vjerovjesnik ograničili, pogotovo ako je to ograničenje zasnovano na čistom mišljenju. Jezičko značenje putovanja takođe nije određeno nekom striktnom udaljenošću.

Takođe, potvrđeno je od Poslanika, sallahu alejhi ve sellem, da je kratio namaz na udaljenostima koje su kraće od prethodno spomenutih mišljenja. Naime, bilježi Muslim u svom Sahihu od Enesa, radijallahu anhu, da bi Allahov

Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, klanjao dva rekata (tj. kratio namaz) kada bi izašao na udaljenost od tri milje (tj. oko 5,4 km) ili (ravija je bio nesiguran) tri ferseha (tj. oko 16,2 km).

Kaže Ibn Hadžer da je ovaj hadis nešto najvjerodostojnije po ovom pitanju.

Zatim je Ibn Hadžer dao odgovor na komentar zagovornika prvih mišljenja: da se ovaj hadis odnosi na to da bi tada Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, započinjao kraćenje namaza na putovanjima a ne da se na toj udaljenosti krati namaz, rekavši da je to daleko da se tako tumači hadis pogotovo što je došlo u drugom rivajetu istog hadisa da je Enes, radijallahu anhu, bio upitan o kraćenju namaza onog ko putuje iz Basre u Kufu.

Zaista ovaj hadis presijeca raspravu po ovom pitanju.

Nakon kratke analize ovog pitanja može se konstatovati da je treće mišljenje, tj. da udaljenost na kojoj se krati namaz (i koriste druge olakšice musafirluka)nije određena u šerijatskim tekstovima, nego svako putovanje koje se može nazvati i smatrati putovanjem dozvoljeno je da se u toku tog putovanja koriste olakšice musafirluka, najbliže ispravnom stavu zbog snage dokaza na kojima se zasniva, a Allah zna najbolje.