PROPIS UPOTREBE LUTKI ZA DJECU
PITANJE: Selam alejkum, šejh. Htjela sam da pitam, da li moja mala kćerkica, koja ima jednu godinu, elhamdulillah, može da se igra sa lutkom?
ODGOVOR: Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.
Hvala Allahu i neka je salavat i selam na posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:
O igranju djevojčica sa lutkama se prenose dva hadisa, jedan u dva Sahiha i drugi u Sunenu Ebu Davuda.
Naime, prenosi se od Aiše, radijallahu anha, u hadisu mutefekun alejhi (Buharija i Muslim) da je rekla: „Bila sam se igrala sa lutkama kod Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, dolazile bi mi moje drugarice, pa bi se od straha skrivale od Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem. A Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, se radovao što su one dolazile i igrale se sa mnom. Kada bi on ušao, one bi se sakrile od njega, a kada bi izašao, ušle bi i igrale se sa mnom“. Ovo je tekst hadisa kod Buharije.
A u rivajetu kod Ebu Davuda: „Bila sam se igrala sa lutkama, pa bi često dolazio kod mene Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, a moje drugarice bi bile kod mene, pa kada bi ušao, one bi izašle, a kada bi izašao, one bi ušle“.
Kaže Ibn Hadžer u Fethul-bari (7/292) da se sa ovim hadisom dokazuje dozvola upotrebe lutki radi igranja djevojčica sa njima i da je to ustvari izuzetak od opšte zabrane upotrebe kipova (tj. likova u trodimenzionalnom obliku). To je ujedno i čvrsti stav Kadi ‘Ijada. On tu dozvolu prenosi od džumhura (većine) učenjaka i dodaje da su dozvolili prodaju dječijih igračaka kako bi se djevojčice još u mladosti pripremale za kućne poslove i svoju djecu.
Drugi hadis o igranju ženske djece sa lutkama bilježi Ebu Davud, takođe od Aiše, radijallahu anha. U njemu se navodi: „Vratio se Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, iz bitke sa Tebuka ili Hajbera. A u njenoj kući na otvoru za prozor je bio zastor, pa je vjetar otkrio jednu stranu otvora i vidjele su se njene lutke. On je upitao: „Šta je ovo Aiša?“ Odgovorila je: „Moje lutke“. Vidio je među njima konja sa dva krila napravljenog od krpa i nastavio: „Šta ovo vidim u sred njih?“ „Konja“, rekla je. „A šta je ovo na njemu“, upitao je. „Dva krila“, odgovorila je. „Konj sa krilima“! Pa mu ona reče: „Zar nisi čuo da je Sulejman imao konje sa krilima“. Zatim je dodala: „On je se nasmijao da su mu se vidjeli zubi sjekutići“. Hadis su ocijenili vjerodostojnim Albani i Ahmed Šakir.
Navedeni hadisi jasno ukazuju da je ženskoj djeci dozvoljeno koristiti lutke za igru i njihova upotreba ne sprečava ulazak meleka u kuću, kao što kaže muhaddis ‘Iraki u „Tarhut-tesrib“ (7/58).
Prenosi ‘Iraki (Tarhut-tesrib, 7/58) od Kadi ‘Ijada da je rekao: „Učenjaci su dozvolili prodaju i kupovinu lutki, a prenosi se od Malika da je smatrao da je pokuđeno kupovati ih. Ovo se svodi na pokuđenost zarađivanja na prodaji dječijih lutki i da uglednim ljudima ne priliči da ih prodaju, a ne da je igranje sa njima pokuđeno. Džumhur učenjaka je na stavu da je (ženskoj djeci) dozovljeno igrati se sa lutkama. Dok skupina učenjaka smatra da je ta dozvola derogirana zabranom kipova (likova u trodimnezionalnom obliku)“.
Iz ove dozvole se izuzimaju lutke koje u sebi imaju ugrađen aparat sa muzikom, jer je muzika zabranjena, a sve to kako dijete ne bi odrastalo na slušanju muzike.
Takođe, nije dozvoljeno kupovati dječije lutke sa ciljem njihovog korištenja kao ukras u kući stavljajući ih na istaknuta mjesta, zidove, ormare i slično. Čak i kada ih djeca koriste kao igračke, nije ih dozvoljeno istovremeno koristiti kao ukras, jer je dozvola došla u njihovom korištenju djeci za igru, a ne za ukrašavanje zidova sobe.
Nije dozvoljeno roditeljima da omoguće muškoj djeci da se igraju sa lutkama djevočica (izuzev likova životinja, vojnika i slično), jer je to vid zabranjenog oponašanja žena i jer kod muške djece treba da se razvijaju muške osobine.
Neki savremeni učenjaci zabranjuju upotrebu savremenih dječijih lutki koje odslikavaju sa veoma velikom preciznošću izgled živih bića, argumentirajući to time što lutke u vrijeme Poslanika, sallallahu aljejhi ve sellem, nisu bile pravljenje na takav način. Druga skupina smatra da je preče ne koristiti takve lutke, jer im je stanje upitno, dok neki kažu da nema smetnje da se koriste i takve lutke ako se izmijeni njihov tvornički izgled, kako ne bi ličile na stvarna stvorenja.
Najbliže je, a Allah zna najbolje, opšta dozvola korištenja i kupoprodaje savremenih lutki, osim onih koje u sebi imaju muzičke aparate, neke druge slične haram stvari ili simbole, poput krsta, nagih žena i slično.
Ve billahi tevfik.
