KADA SE UDAHNJUJE DUŠA NAKON ZAČEĆA DJETETA?

PITANJE: Selam alejkum.
Interesuje me da li ima razilaženja oko vremena udahnuća duše u plod djeta u utrobi majke? Ili su učenjaci oko toga složni? I koje je to vrijeme udahnuća? Barekellehu fikum.
ODGOVOR: Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.

Idžmau (konsenzus) učenjaka ovog Ummeta je na stavu da se duša (u plodu u utobi majke) udahnjuje nakon tri faze razvoja fetusa (ploda): nutfeta (kapi sjemena), ‘aleke (ugruška) i mudge (grude mesa). S tim da su se učenjaci razišli na dva mišljenja oko toga koliki je vremenski period te tri faze, tj. kada se tačno udahnjuje duša.

Naime, u suri El-Mu'minu (od 12-14 ajeta) i hadisu kojeg prenosi Abdullah ibn Mes'uda, radijallahu anhu, je došlo da se duša udahnjuje poslije tri faze razvoja ploda u utrobi majke, tj. nutfeta (kapi sjemena), ‘aleke (ugruška) i mudge (grude mesa).

Kaže Uzvišeni: „Mi čovjeka od bîti zemlje stvaramo, zatim ga kao kap sjemena na sigurno mjesto stavljamo, pa onda kap sjemena ugruškom učinimo, zatim od ugruška grudu mesa stvorimo, pa od grude mesa kosti napravimo, a onda kosti mesom zaodjenemo, i poslije ga, kao drugo stvorenje, oživimo – pa neka je uzvišen Allah, najljepši Stvoritelj!“ (El-Mu'minun, 12-14)

U hadisu Abdullah ibn Mes'uda, radijallahu anhu, Allahov Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, kaže: „Zaista, stvaranje jednog od vas biva u utrobi njegove majke četrdeset dana (u rivajetu: kap sjemena), zatim biva ugrušak isto toliko, zatim biva gruda mesa isto toliko, a onda Allah pošalje meleka, narede mu se četiri stvari, kaže mu se: piši njegovo djelo, nafaku, dužinu života, da li će biti sretan ili nesretan, a zatim mu se udahne duša“. Bilježe ga Buharija i Muslim.

Na osnovu ajeta i hadisa koji govore o fazama i razvoju ploda (fetusa) u utrobi majke nema razilaženja među učenjacima da se duša udahnjuje nakon tri spomenute faze razvoja, tj. poslije: nutfeta (kapi sjemena), ‘aleke (ugruška) i mudge (grude mesa). Znači, na ovome je idžmau (konsenzus) učenjaka.

Međutim, razišli su učenjaci oko toga koliki je vremenski period te tri faze na dva mišljenja.

Prvo mišljenje – da je to vremenski period od četiri mjeseca ili 120 dana, te da se duša udahnjuje nakon tog vremena.

Na ovom stavu je većina učenjaka.

Kaže Nevevi: “Složni su učenjaci da se duša udahnjuje poslije četiri mjeseca” (Šerhu sahihi Muslim, 16/157), takođe to potvrđuje El-Kurtubi: “Učenjaci se nisu razišli oko toga da se duša udahnjuje poslije sto dvadeset dana” (El-Džami’ li ahkamil Kur'an, 14/316).

Najjači njihov dokaz su riječi Poslanika, sallahu alejhi ve sellem, u hadisu mutefekun alejhi od Abdullah ibn Mes'uda, radijallahu anhu: „Zaista, stvaranje jednog od vas biva u utrobi njegove majke četrdeset dana (u rivajetu: kap sjemena), zatim biva ugrušak isto toliko (mislu zalike), zatim biva gruda mesa isto toliko (mislu zalike), a onda Allah pošalje meleka, …“. Gdje kažu da riječi „isto toliko“ se vraćaju na četrdeset dana, pa tako tri perioda po 40 dana iznosi 120 dana, tj. 4 mjeseca.

Drugo mišljenje – da se vremenski period od tri faze razvoja ploda dešava u prvih 40 dana, te da se duša udahnjuje nakon tog vremena, po nekima otprilike između 50. i 60. dana.
Na ovom stavu je manja skupina savremenih učenjaka poput Abdulmedžida Zindanija.

Njihovi dokazi su sljedeći argumenti:

Prvi – isti gore spomenuti hadis od Abdullah ibn Mes'uda, radijallahu anhu, ali u rivajetu kod Muslima u kojem je došlo: „Zaista, stvaranje jednog od vas biva u utrobi njegove majke četrdeset dana, zatim biva u tome (fi zalike) ugrušak isto toliko, zatim biva u tome (fi zalike) gruda mesa isto toliko, a onda Allah pošalje meleka, …“. . Kažu da se riječ „u tome“ vraća na četrdest dana, tj. da se sve tri faze razvoja jedna za drugom dešavaju u prvih 40 dana. I kažu da je ovo tačno to potvrđuju drugi hadisi koje bilježi Mislim a u kojima je došlo da melek zadužen za pisanje edžela i ostalog dođe nakon prvih 40 dana od začeća, a o tome govore sljedeći argumenti.

Drugi – hadis kojeg bilježi Muslim od Huzejfe, radijallahu anhu, da Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, kaže: „Uđe melek kod kapi sjemena (nutfe) nakon što se ona smjesti u materici kada prođe 40 ili 45 noći, pa kaže: O Gospodaru, nesretan ili sretan?, pa se zapiše, zatim kaže: Gospodaru, muško ili žensko?, i zapiše mu se djelo, trag, edžel i rizk, a zatim mu se zatvore suhufi i ne dodaje se u njima niti oduzima“.

Treći – hadis kojeg takođe bilježi Muslim od Huzejfe, radijallahu anhu, da Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, kaže: „Kada nutfetu (kapi sjemena) prođe 42 noći Allah joj pošalje meleka, pa je on uobliči, načini joj sluh, vid, kožu,meso i kosti. A zatim kaže: O Gospodaru, muško ili žensko?, …“.

Zatim ako sa ovim hadisom spojimo ajete iz sure El-Mu'minun: „Pa onda kap sjemena ugruškom učinimo, zatim od ugruška grudu mesa stvorimo, pa od grude mesa kosti napravimo, a onda kosti mesom zaodjenemo, i poslije ga, kao drugo stvorenje, oživimo – pa neka je uzvišen Allah, najljepši Stvoritelj!“ (El-Mu'minun, 13-14), u kojima se faze nutfeta, ‘aleka i mudge spominju prije stvaranja kostiju i mesa fetusa, onda to znači da se tri faze stvaranja dešavaju u prvih 40 dana. A po mnogim mufessirima riječi Uzvišenog „I poslije ga, kao drugo stvorenje, oživimo“ znače da mu se tada duša udahne, tj. nakon 40 dana i stvaranja mesa i kostiju kod fetusa. Time udahnuće duše biva nakon 42. ili 45. (shodno rivajetu) noći od začeća.

Četvrti – hadis kojeg takođe bilježi Muslim od Enesa, radijallahu anhu, da Poslanik, sallahu alejhi ve sellem, kaže: „Zasita je Allah zadužio meleka za matericu, kaže melek: Gospodaru, nutfeta (kap sjemena), Gospodaru, ‘aleka, Gospodaru, mudga. Pa kada Allah htjedne da stvori (od njega) stvorenje, melek kaže: Gospodaru, muško ili žensko?, nesretan ili sretan?, koliki mu je rizk, koliki edžel, pa mu se tako zapiše u utrobi majke“. Kažu kada se ovaj hadis spoji sa prethodnim proizilazi da tri faze stvaranja budu prije 40 (42 ili 45) noći nakon čega Uzvišeni pošalje meleka.

Peti – savremena medicina je potvrdila da se ove tri faze stvaranja fetusa dešavaju u prvih 40 do 50 dana, što znači da hadisi od Huzejfe, radijallahu anhu, kao i ajet preciznije određuju udahnuće duše, tj. da to biva nakon 42 ili 45 noći.

Bliži stav ispravnom shodno snazi argumenata je drugo mišljenje učenjaka, tj. da se vremenski period od tri faze razvoja ploda dešava u prvih 40 dana, a da se duša udahnjuje  neposredno nakon tog vremena. Ve billahi tevfik.