PROPIS POVRĆA I VOĆA KOJE SE ZALJEVA LJUDSKIM IZMETOM I MOKRAĆOM (džerizom) (stavovi mezheba)
EsSelamu alejkum.
U mom mjestu je praksa da se povrtaljka, naročito paprike i paradajz, zaljeva džerizom ili izmetom iz septičke jame. Jer kao paprike i paradajz najbolje rastu i rađaju kad se džerizom zaliju. S obzirom da su ovo ljudski izmet i mokraća i da su oni nečisti, je li dozvoljeno time zaljevati povrtaljku. I jel dozvoljeno jesti povrće i plodove koji su time zaljevani. Allah te nagradio na trudu i odgovoru.
ODGOVOR: Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.
Hvala Allahu i neka je salat i selam ne posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:
Oko zaljevanja voća i povrća nečistim tekućinama ili tvarima, svejedno bile one ljudski izmet, mokraća, gnojivo od nečistoća ili nešto drugo, islamski pravnici imaju dva mišljenja:
Prvo mišljenje – da je voće i povrće koje raste i sazrijeva zaljevanjem nečistim tekućinama i tvarima (poput ljuskog izmeta i mokraće) čisto i da je dozvoljeno njihovo konzumiranje (jedenje).
Ovo je stav većine učenjaka ovog Ummeta, tj. zastupaju ga hanefije (Hašijetu Ibn Abidin, 5/217), malikije (Hašijetu Ed-Dusuki, 1/61),šafije (Revdatut-talibin, 1/17) i hanabile u drugom stavu učenjaka unutar mezheba (El-Insaf, 10/368).
Oni ovu dozvolu dokazuju time što se nečistoća sa kojom se zaljeva pretvara u čistu tvar tokom prcesa rasta voća i povrća i time se mijenja i propis upotrebe i korištenja te nove tvari koja je nastala od nečistoće. To jest,dokazuju to poznatom fikhskom mes’elom ISTIHALETA, da nečista stvar kada se kizički (ili hemijski) promijeni i pretvori u nešto čisto da je ona time postala čista i dozvoljena za konzumiranje.
Drugo mišljenje – da je zabranjeno konzumiranje (jedenje i slično) voća i povrća koji su zaljevani nečistim tekućinama i tvarima i da su oni nečisti.
Ovo je zvanični stav hanbelijskog mezheba.
Oni ovu zabranu dokazuju rivajetom od Ibn Abbasa, radijallahu anhuma, u kojoj je došlo da je on rekao: „Bilo smo iznajmljivali zemlju Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, i uslovljavali smo da je ne tore (ne zaljevaju) ljudskim izmetom“. Ovu predaju bolježi Bejheki u svom Sunenu, a za lanac prenosilaca kaže Albani u svojoj poznatoj knjizi „Irvaul-galil“ (8/152) da su mu ravije pouzdane osim ravije oca Hassan ibn El-Hadždžadža čiju biografiju nije mogao naći. Što znači da je ovaj ravija nepoznat, a hadis u čijem senedu je nepoznat ravija je slab hadis. A i da je slab ovo su riječi ashaba a ne Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem.
Drugi dokaz (razumski) sa kojim dokazuju zabranu i nečistoću je to što se povrće i voće razvija, raste i hrani nečistoćom a dijelovi te nečistoće se zadrže i ostanu u tom voću i povrću, a sama promjena nečistoće u neku novu čisti stvar ne čini tu stvar čistom (ovo je poznati drugi stav učenjaka oko ISTIHALETA).
Odabrano (radžih) mišljenje, a Allah zna najbolje, je prvi stav učenjaka, tj, dozvola zaljevanja voća i povrća nečistoćom, takođe dozvola konzumiranja takvih plodova voća i povrća kao i da su ti plodovi čisti.
Ovaj stav je bliže ispravnom jer nema šerijatskog argumenta koji to zabranjuje odnosno koji zabranjuje konzumiranje voća i povrća koji se zaljevani nečistoćom niti ima argument koji zabranjuje ovakvu upotrebu nečistoće. Sa druge strane, u ovom procesu nečistoća se pretvorila u čistu tvar i time dobija i drugi propis, tj. da je čista i da ju je dozvoljeno upotrebljavati.
Ve billahi tevfik.
