PROPIS UČESTVOVANJA U NAGRADNOM TAKMIČENJU IZ SIRE (koje organizuje IZ)
PITANJE: Es selamu alejkum. Da li je dozvoljeno učestvovati na ovom takmičenju i ako jest kakav nijet treba da se ima? I da li su te pare halal ako osvojimo?
ODGOVOR: Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.
Hvala Allahu i neka je salavat i selam na posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:
Odgovor na ovo savremeno pitanje se vraća na poznatu fikhsku mes’elu o kojoj su četiri mezheba govorila. O tome sam pisao u mojoj knjizi „U islamu je odgovor na sva pitanja i sve problemme“ str. 333-335.
Evo tog teksta:
Nagradne igre čiji je cilj poučavanje ljudi i širenje znanja
Primjer ove nagradne igre je ono što organizuju neke obrazovne i odgojne ustanove ili čak neka trgovačka preduzeća, tako što naprave takmičenje u znanju sa davanjem nagrada najuspješnijim.
Na primjer: odredi se neka kaseta, na kojoj je snimljeno odgojno predavanje, ili neka korisna knjiga, gdje se traži od učesnika da odgovore na postavljena pitanja o preslušanom predavanju ili pročitanoj knjizi. Zatim se podijele nagrade onima koji su najbolje odgovori ili svim učesnicima shodno kvalitetu odgovora.
Pod takmičenjem u znanju se podrazumijeva takmičenje u učenju Kur’ana napamet i značenja kur’anskih ajeta, učenju hadisa napamet i tumačenja hadisa, fikhskih propisa, pravila i drugih korisnih znanosti, svejedno bile vjerskog ili naučnog karaktera.
Šerijatski status ovih nagradnih igara
Islamski učenjaci imaju dva stava o takmičenju u znanju. A prije toga neophodno je precizirati pitanje u kojem su se učenjaci razišli:
1. Ako je organizovano takmičenje u znanju bez davanja nagrada pobjednicima, onda nema sumnje u dozvoljenost i propisanost takvog takmičenja.
2. A ako je takmičenje u znanju poduprijeto dodjeljivanjem nagrada koje daje imam (vladar) ili stranac, tj. osoba koja nije učesnik u takmičenju, takmičenje je dozvoljeno.
3. Međutim, ako su nagrade koje se dodjeljuju ulaganje od učesnika takmičenja, svejedno uložili svi učesnici ili dio njih, razišli su se učenjaci oko dozvole takvog takmičenja. I ovo je, u stvari, pitanje za koje je rečeno da učenjaci imaju dva stava.
Prvo mišljenje: nije dozvoljeno, nego je propis ove vrste takmičenja isti kao i propis ostalih dozvoljenih takmičenja (ulaganje je dozvoljeno samo od osobe koja nije učesnik).
Ovo je stav malikijskog[1] i hanbelijskog[2] mezheba.
Dokaz: Hadis kojeg prenosi Ebu Hurejre, radijallahu anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Nema davanja nagrade osim u natjecanju sa strijelom, devama i konjima.”[3]
Kažu da takmičenje u znanju nije spomenuto u hadisu te prema tome nije dozvoljeno.
Drugo mišljenje: dozvoljeno je ulaganje od strane učesnika, svejedno da li od svih ili jednog dijela učesnika.
Ovo je mezheb hanefija[4] i stav Ibn Tejmije[5] i Ibn el-Kajjima[6].
Na primjer: da se takmiče dvije osobe u nekom šerijatskom pitanju, da li je halal ili haram, ili u učenju napamet neke sure, ko će je bolje naučiti. Pa obojica ulože po pedeset maraka, pa ko pobijedi uzima sav uloženi novac, a ko izgubi ne dobija ništa. Obe osobe ulaze u igru u kojoj ili će zaraditi ili izgubiti, a to je klađenje koje je Šerijat dozvolio.
Njihovi dokazi su:
1. Klađenje Ebu Bekra, radijallahu anhu, sa mušricima Mekke da će Bizantici poraziti Perzijance nakon što su objavljeni ajeti u početku sure Er-Rum i nakon što ga je obavijestio Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, da će Perzijanci biti poraženi, a obe strane su uložile zalog.[7]
Ebu Bekr, radijallahu anhu, se takmičio sa njima u znanju, jer je ovo akidetsko pitanje u kojem Uzvišeni Allah govori o svom znanju obavještavajući šta će se desiti u budućnosti. A Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je znao za njegovo djelo i šutnjom ga odobrio, jer da je bilo zabranjeno on bi to rekao, a sa druge strane nema šerijatskog teksta koji je derogirao ovu dozvolu.
Komentar: Neki učenjaci smatraju da je ovaj postupak Ebu Bekra, radijallahu anhu, derogirao gore spomenuti hadis.
2. Ova vjera počiva na znanju, jačini dokaza i džihadu, pa ako je klađenje, odnosno ulaganje od strane učesnika, dozvoljeno u pripremi za džihad onda je preče da bude dozvoljeno u znanju.
Radžih je drugo mišljenje, tj. da je dozvoljeno je ulaganje od strane učesnika, svejedno da li od svih ili jednog dijela učesnika, u ovu vrstu natjecanja, s tim da se ograniči na takmičenje u šerijatskom znanju jer dokaz upućuje samo na to. Ako razmislimo o navedenim dokazima vidimo da je hadis “nema davanja nagrade osim u natjecanju sa strijelom, devom i konjem” opće forme, a postupak Ebu Bekra, radijallahu anhu, je bio poznat Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, a nema ništa vjerodostojno što je derogiralo djelo Ebu Bekra. Prema tome, postupak Ebu Bekra čini opću formu hadisa, koji ograničava dozvolu samo u tri stvari, specifičnom te proširuje krug dozvole davanja nagrade i na takmičenje u znanju. Zato je ispravnije da hadis znači: “nema boljeg i korisnijeg davanja nagrade od natjecanja sa strijelom, devom i konjem”. A Allah zna najbolje.
Propis učestvovanja na Trećem nagradnom takmičenju iz Sire Poslanika a.s.
Kada se analiziraju pravila „Trećeg nagradnog takmičenja“, kako je došlo na stranici Rijaset.ba, pod rednim brojem 7. stoji: „U takmičenju mogu učestvovati samo učenici koji se pretplate na knjigu ili koji se prijave da već posjeduju knjigu.“
Zbog ovog šarta, po kojem se uslovljava učesnicima da ulože svoj imetak kupovinom knjige da bi imali pravo na učešće u nagradnoj igri, ovakav način organizovanja takmičenja u islamskom znanju potpada pod vrstu natjecanja oko čije dozvole se učenjaci četiri mezheba razilaze, shodno kako je gore spomenuto.
Ispravan stav je dozvola, kao što je pojašnjeno, a Allah zna najbolje. A ovo je ujedno i stav hanefijskog mezheba za koji se tvrdi da se slijedi na ovim prostorima.
Prema tome, nema smetnje da se učestvuje u nagradnom takmičenju iz Sire Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, koje organizuje IZ.
Ve billahi tevfik.
[1] Dževahirul-iklil (1/271) i Mevahibul-dželil (3/390).
[2] Keššaful-kinna’a (4/39) i El-Mugni (8/652).
[3] Tirmizi (1700), Ebu Davud (2574), Nesai (3529), Ahmed (9754) i Ibn Madže (2878). Tirmizi je hadis ocijenio dobrim, Ibnul-Kattan i Ibnu Dekikil-‘id vjerodostojnim, a Darekutni da je mevkuf, tj. da je to govor ashaba, (pogledaj: “Telhisul-habir” 4/161). A Albani je hadis ocijenio vjerodostojnim u “Irvaul-galil” (1506).
[4] Hašijetu ibn ‘Abidin (6/403), El-Ihtijar (4/268) i El-Fetava el-hindije (5/324).
[5] El-Ihtijaratu el-fikhije, str. 160.
[6] El-Furusije, Ibnul-Kajjim, str. 65.
[7] Tirmizi (3913) i Ahmed (1/276). Kaže Tirmizi da je hadis je sahih garib, Hakim ga je ocijenio vjerodostojnim, a sa njim se složio i Zehebi (2/410), a Ibn Hadžer kaže u “El-Isabe” (3/548) da su prenosioci hadisa pouzdani. Takođe, Albani ga je ocijenio verodostojnim u “Silsiletu-dai’fe” (2254)
