VRSTE RUKJI I RAZILAŽENJE OKO ŠARTOVA DOZVOLJENE RUKJE

PITANJE: Selam alejkum. Imao sam priliku da prisustvujem učenju rukje kod mnogih koji se bave liječenjem sa učenjem Kur'ana. Ono što me buni i zašto postavljam ovo pitanje je činjenica da se način, metod i sredstva liječenja sa šerijatskom rukjom razlikuje od učeča do učača. Jedni se ograniče samo na učenje Kur'ana, drugi uz to ubace i obavežu pacijente da koriste raznorazne naučene stvari (voda, med, čurokotovo ulje i slično), a treći koriste razne metode istjerivanja džina ili izbacivanja sihra ako je u tijelu opsihrene osobe, i tako dalje. Koje su ovdje granice u liječenju šerijatskom rujom? Nadam se da sam bio dovoljno jasan sa pitanjem.

ODGOVOR: Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.

Zahvala pripada Allahu i neka je selam i salavat na posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:

Rukja, s obzirom na dozvolu i zabranu, se može podijeliti na tri vrste:

Prva: dozvoljena rukja.

To je ona koja se prenosi od Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, to jest sve što ulazi pod termin potvrđenog i odobrenog u Sunnetu. Ovdje se misli na ono što je prenešeno od učenja određenih sura i ajeta sa ciljem zaštite ili liječenja, takođe sve dozvoljene dove, puhanje u ruke i potiranje sa njima i tome slično što je došlo u vjerodostojnim šerijatskim tekstovima bez dodataka ili uvođenja nejasnih načina i oblika rukje koji nemaju osnova u šerijatskim tekstovima.

Druga: zabranjena rukja.

To jest, rukja koja u sebi sadrži širk ili kufr, ili bilo šta što je haram po jasnim šerijatskim tekstovima ili rukje koje su zasnovane na zapisima mimo kur'anskih ajeta i vjerodostojnih dova i zikrova, ili rukje koje su zasnovane na talismanima i amuletima i slično.

Treća: rukje oko kojih učenjaci imaju podijeljeno mišljenje.

To su rukje koje u sebi sadrže načine, metode i oblike liječenja koje nisu došle u šerijatskim tekstovima niti imaju osnove u njima, nego su uglavnom stvari koje su se u praksi potvrdile kao korisne pri liječenju. Zbog toga ih neki učenjaci dozvoljavaju a drugi osporavaju između pokuđenosti i zabrane. U ovu vrstu rukji ulaze i zapisi sa kur'anskim ajetima, dovama i zikrovima, takođe učenje rukji čije značenje nije poznato. Ovaj treći šart se u suštini vraća na poznatu mes'elu oko koje učenjaci imaju razilaženje, a ona je: da li je način šerijatske rukje strogo određen šerijatskim tekstovima (tj. tevkifijje) ili je stvar idžtihada, tj. da učeč svoje rukje može izgrađivati na praktičnom onoga šta koristi ili ne u liječenju, a da su u šerijatskim tekstovima došle samo opća pravila i smjernice?

Šartovi dozvoljene rukje

Nema razilaženja među učenjacima, a po mnogim učenjacima je na tome idžma učenjaka, da je rukja dozvoljena i smatra se šerijatskom kada ispuni tri sljedeća šarta.

Kaže učenjak Sulejman u knjizi „Fethul-medžid“ (str. 127.) da je imam Sujuti rekao: „Po idžmau učenjaka rukja je dozvoljena kada ispuni tri šarta:

1- Da bude sa govorom Uzvišenog Allaha ili sa Njegovim imenima i svojstvima.

2- Da rukja bude na arapskom jeziku ili (na jeziku ili sa metodom) čije značenje je poznato i razumno.

3- Da (učač) bude ubijeđen da rukja ne utiče sama po sebi nego Allahovim kaderom“.

Iste ove šatrove navodi Ibn Hadžer u svom kapitalnom djelu „Fethul-bari“ (10/206) rekavši: „Po idžmau učenjaka rukja je dozvoljena kada ispuni tri šarta: …“, a zatim je naveo iste šarte koje je spomenuo imam Sujuti.

Nakon tih riječi kaže Ibn Hadžer da se učenjaci razilaze oko rukji koje ne ispunjavaju ova tri šarta, a onda je naveo svoj stav rekavši: „A odabrano mišljenje je da su ovo šartovi (dozvoljene rukje)“, tj. da rukja koja ne ispuni ove šartove nije dozvoljena.

Zatim je u nastavku teksta pojasnio oko kojeg detalja ovih šartova se učenjaci spore. Naime, da je riječ rukji koja se uči na jeziku i govoru čije značenje nije poznato ili koja se čini na način i metod čije značenje je nerazumljivo.

Oni koji ovakve rukje dozvoljavaju to dokazuju sa hadisom kojeg bilježi Muslim u svom Sahihu od Džabira, radijallahu anhu. U njemu je došlo da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, zabranio učenje rukji, pa su došli iz porodice ‘Amr ibn Hazm i rekli: „O Allahov Poslaniče, mi smo imali rukju koju smo učili za ujed od škorpiona“, pa su mu je pokazali, pa im odgovori: „Ne vidim u njoj smetnje. Ko je u stanju da pomogne (bude od koristi) svome bratu, neka mu pomogne (bude od koristi)“.

Kažu, dokaz je u općem značenju hadisa, pa su tako dozvolili sve rukje koje su se u praksi pokazale korisnim makar njihovo značenje nebilo razumljivo.

Međutim, Ibn Hadžer, kao i mnogi drugi učenjaci prije njega, zastupaju stav da je zabranjena svaka rukja koja vodi u širk, a rukje čije značenje nije poznato nije sigurno da neće odvesti u širk pa se zabranjuju iz predostrožnosti i preventive.  Ovu zabranu dokazuju hadisom kojeg takođe bilježi Muslim u svom Sahihu od od Džabira, radijallahu anhu, u tom hadisu je došlo: „Iznesite pred mene vaše rukje, nema smetnje u rukjama sve dok u njima nema širka“.

Nema sumnje da je zadovoljenje ovog šarta uslov dozvoljene rukje, jer rukja čije značenje nije poznato i razumljivo ne samo da može odvesti u širk nego takođe opravdava mnoge novotarije u ovoj oblasti i vodi u opravdavanje raznoraznih djela sihrbaza, nadriljekara i šarlatana.

Da su prva dva šarta uvjeti dozvoljene rukje o tome su govorili mnogi učenjaci ovog Ummeta, poput Ibn Tejmije, Nevevija, Zehebija, Kadi ibn Ebul-‘Izza, Hejsemija, Ibnul-Tina, El-Begavija, Ševkanija, Omera El-Eškara i Šu'ajba El-Arnauta i mnogih drugih. O trećem šartu nisu govorili jer se on podrazumijeva.

Prema tome, granice dozvoljene rukje su u ispunjenju tri spomenuta šarta. Ve billahi tevfik.