KVARENJE ABDESTA DODIROM POLNOG ORGANA – stavovi učenjaka, argumenti i terdžih

Pitanje kvarenja abdesta zbog dodira polnog organa je jedno od najkomplikovanijih i najtežih fikhskih pitanja. Težina, komlikovanost i složenost ovog pitanja je u tome što se zasniva na dva oprečna i kontradiktorna hadisa i što se u suštini vraća na nekoliko pitanja iz Usulul-fikha, tj. pitanje derogiranja, preferiranja na osnovu vjerodostojnijeg hadisa i mogućnosti spajanja dva oprečna šerijatska teksta.

Naime, po ovom pitanju, tj. da li dodirivanje polnog organa kvari abdest ili ne, učenjaci imaju četiri mišljenja.

Prvo mišljenje: da dodir polnog organa ne kvari abdest. Ovo je stav hanefijskog mezheba, nekih učenjaka malikijskog mezheba, rivajet od Ahmeda i stav Ibnul Munzira (s tim da je on na tome da je mustehab uzeti abdest nakon dodirivanja polnog organa). Takođe, od ashaba koji su bili na ovom stavu su: Abdullah ibn Mes'ud, Huzejfe, S'ad, Abdullah ibn Abbas i drugi, radijalalhu anhum, a od tabi'ina: Se'id ibn Musejjib i Tavus.
Oni svoj stav dokazuju poznatim hadisom od Talk ibn Alijja, radijallahu anhu, u kojem je došlo da je neki čovjek rekao: Dodirnuo sam svoj polni organ, ili da je taj čovjek rekao: Ako čovjek dodirne svoj polni organ u namazu je li na njemu da uzme abdest? Pa je odgovorio Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem: “Ne, on (polni organ) je komad mesa od tebe (tvog tijela)”. A u rivajetu: “Zar on (polni organ) nije komad mesa od tebe (tvog tijela)?”
Pa kažu učenjaci koji su na ovom stavu da je u hadisu polni organ opisan kao komad mesa, odnosno dio tijela insana poput uha, ruke i slično, pa kao što ni dodir ostalih dijelova tijela ne kvari abdest tako ni dodir polnog organa ne kvari abdest.

Spomenuti hadis bilježe Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, Ibn Madže, Ahmed, Darekutni i ostali. Vjerodostojnim su ga ocijenili Amr El-Felas, Ibnul Medini i Tahavi po kojima je ovaj hadis bolji i vjerodostojniji od hadisa Busre (o kojem će biti govora). Takođe, vjerodostojnim su ga ocijenili Tirmizi, Ibn Hibban, Taberani i Ibn Hazm. A slabim su ga ocijenili Šafija, Ebu Hatim, Ebu Zur'a, Darekutni, Bejheki i Ibnul Dževzi. A od učenjaka koji su smatrali da je hadis validan i prihvatljiv s tim da je derogiran su Ibn Hibban, Taberani, Ibnul Arebi i Hazimi.
Učenjaci koji su smatrali da ovaj hadis ima slabosti tu slabost vraćaju na raviju Kajsa ibn Talka, tj. da je on slab, međutim ispravno je da oko pouzdanosti ovog ravije postoji razilaženje i da nije od ravija čiji se hadisi ne prihvataju.

Prema tome, učenjaci koji su na ovom stavu smatraju da spomenuti hadis od Talk Ibn Alijja, radijallahu anhu, je hadis po kojem treba raditi a da je hadis od Busre, radijallahu anha, sporan.

Drugo mišljenje: da dodirivanje polnog organa šakom kvari abdest.

Na ovom stavu je većina ashaba, ovo je šafijski mezheb, malikije u poznatijem stavu mezheba i poznati stav unutar hanbelijskog mezheba, a od imama Ahmeda se prenose tri rivajeta.
S tim da se učenjaci koji su na ovom stavu međusobno razilaze u sljedećim pojedinostima:

– da li kvari abdest samo ako se dodirne polni organ unutrašnjim dijelom šake ili i vanjskim,
– da li kvari abdest samo ako čovjek ili žena dodirnu svoj polni organ, kao što je došlo u hadisima, ili kvari ako dodirnu i polni organ neke druge osobe,
– da li kvari abdest dodirivanje analnog otvora (čmara) i testisa analogno na polni organ, kod jednih kvari kod drugih ne,
– da li kvari abdest dodirivanje polnog organa muškog ili ženskog djeteta pri pranju,
– da li kvari abdest dodirivanje polnog organa životinje i odsječenog ljudskog polnog organa, i razilaze se još oko nekih drugih detalja.

Oni dokazuju svoj stav sa hadisom od Busre bint Safvan, radijallahu anha, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Ko dodirne svoj polni organ neka uzme abdest”. Hadis bilježe Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, Ibn Madže, Ahmed i ostali. Hadis su vjerodostojnim ocijenili Tirmizi, koji prenosi od Buharije da je rekao: “Najvjerodostojnije što je prenešeno u ovom poglavlju je hadis Busre”. Takođe, vjerodostojnim su ga ocijenili Darekutni, Jahja ibn Me'in, Ibn Abdulberr, Bejheki i mnogi drugi.

Ono što se prigovara ovom hadisu je da je u senedu hadisa Mervan ibn Hakem koji prenosi od Busre a njega neki smatraju slabim kao raviju zbog onoga što se prenosi o njemu da je ubio Talhu, radijallahu anhu, i da je nastojao da preuzme hilafet, međutim ispravno je, kao što prenosi Ibn Hadžer, da se ovaj hadis prenosi od njega dok je bio namjesnik u Medini, znači prije nego se počeo zanimati vlašću, takođe njegove rivajete su prihvatili Buharija (u Sahihu), Malik (u Muvetteu) i Ahmed (u Musnedu) u njihovim zbirkama hadisa. S tim da je ovaj tekst hadisa prenesen u mnogim drugim rivajetima tako da oko njegove vjerodostojnosti nema sumnje.
Takođe, dva bitna rivajeta koja treba ovde navesti su:

Prvi u kojem je došlo “Ko dodirne svoj polni organ neka ne klanja sve dok ne uzme abdest”, bilježi ga Tirmizi i ocjenjuje vjerodostojnim kakav i jest.
Drugi “Koji god muškarac dodirne svoj polni organ neka uzme abdest i koja god žena dodirne svoj polni organ neka uzme abdest”, takođe ga bilježi Tirmizi i prenosi od Buharije u svom “Ilelu” da ga je ocijenio vjerodostojnim.
Učenjaci koji su na stavu da dodirivanje polnog organa kvari abdest, s obzirom da su hadis Talka ibn Alijja i Busre bint Safvan, radujallahu anhuma, kontadiktorni i oprečni jedan drugom, oni tu protivrječnost i oprečnost riješavaju na jedan od sljedeća tri načina, naravno pri čemu daju prednost radu po hadisu Busre bint Safvan.

Prvi način otklanjanja protivrječnosti: Da je hadis Talk ibn Alijja, radijallahu anhu, slab zbog ravije Kajs ibn Talka, jer je on nepouzdan ravija. Takođe, najveći učenjaci hadisa su ga ocijenili slabim, poput Ebu Hatima, Ebu Zur'e, Darekutnija i Bejhekija.

Komentar: Isparavno je da oko pouzdanosti ravije Kajs ibn Talka ima razilaženja, jedni ga ocjenjuju pouzdanim a drugi slabim, a ovo ne znači da je zbog samog toga što ga neki ocjenjuju slabim da je ovaj hadis slab, jer bi to isto mogli reći za hadis Busre kojeg takođe neki učenjaci hadisa ocjenjuju slabim. Tačno je hadis Talka, radijallahu anhu, neki veliki muhaddisi ocjenjuju slabim, ali sa druge strane većina ostalih učenjaka hadisa ga ocjenjuje prihvatljivim.

Drugi način otklanjanja protivrječnosti: Da se u osnovi prihvata da su oba hadisa (od Talka i Busre, radijallahu anhuma) vjerodostojni, s tim da je hadis Talka ibn Alijja, radijallahu anhu, derogiran hadisom Busre bint Safvan, radijallahu anha. A dokaz da je derogiran je to što je Talka ibn Alijja, radijallahu anhu, došao u Medinu kada su oni gradili mesdžid na početku Hidžre. A hadis o obavezi uzimanja abdesta pri dodiru polnog organa prenosi takođe Ebu Hurejre, radijallahu anhuma, a on je bio uz Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, zadnje tri godine prije njegove smrti.

Da je hadis Talka derogiran hadisom Busre, radijallahu anhuma, to je stav Ibn Hibbana, Taberanija, Ibn El-‘Arebija, Hazimija, Bejhekija i Ibn Hazma.
Komentar: Stav o derogiranosti hadisa Talka, radijallahu anhu, je veoma slab zbog četiri stvari:

Prvo – da je pravilo kod učenjaka Usulul-fikha da se ne ocjenjuje neki šerijatski tekst derogiranim (tj. da je rad po njemu poništen) osim ako je nemoguć spoj između dva prividno oprečna šerijatska teksta i rad istovremeno po obome, a to u ovom slučaju nije nemoguće (o čemu će biti govora).

Drugo – da istorija primanja islama nekog ravije, njegov rani ili kasni dolazak u Medinu kao i vrijeme prenošenja određenog hadisa sve ovo nije dokaz da je neki hadis derogirao drugi, jer je moguće da je ravija koji prenosi hadis čuo i uzeo hadis od nekog drugog ashaba prije njega.

Treće – što je čitavo pitanje derogiranosti hadisa Talka hadisom Busre, radijallahu anhuma, je izgrađeno na osnovu hadisa kojeg prenosi Ebu Hurejre, radijallahu anhu, a bilježe ga Ahmed i Ibn Hibban, a ovaj hadis je slab, pa tako čitavo pitanje derogiranosti hadisa Talka, radijallahu anhu, pada u vodu.

Četvrto – što opis i razlog zbog kojeg dodir polnog organa ne kvari abdest “On (polni organ) je komad mesa od tebe (tvog tijela)” kako je došlo u hadisu Talka, radijallahu anhu, je ostao isti i nepromjenjiv i u stanju koje je navedeno u hadisu Busre, radijallahu anha, tj. i dalje je polni organ dio tijala čovjeka, a u Šerijatu ne priliči da jedna te ista stvar istovremenao ukazuje na dva različita i oprečna propisa.

Treći način otklanjanja protivrječnosti: Da se u osnovi prihvata da su oba hadisa (od Talka i Busre, radijallahu anhuma) vjerodostojni, s tim da se radu po hadisu Busre bint Safvan, radijallahu anha, (tj. “Ko dodirne svoj polni organ neka uzme abdest”) daje prednost. Ovaj način pristupa ovom pitanju mimo nekih prvih učenjaka od potonjih su izabrali učenjak Sane'ani i Bin Baz.

Razlozi zbog kojih se daje prednost radu po hadisu Busre, radijallahu anha, su sljedeći:

– Hadis Busre, radijallahu anhuma, je vjerodostojniji od hadisa Talka, radijallahu anhu, jer mu je sened potpuno ispravan, zato kaže imam muhaddisa Buharija o hadisu Busre, radijallahu anha: “On je nešto najvjerodostojnije u ovom poglavlju”. Međutim, ovome se može prigovoriti da je Ibnul Medini dao prednost hadisu Talka nad hadisom Busre, radijallahu anhuma. Kaže Bejheki, podupirući stav davanja prednosti hadisu Busre, radijallahu anha, da imam Buharija i Muslim u svojim Sahihima nisu prenijeli nijedan hadis u čijem lancu prenosilaca ima neko od ravija hadisa Talka, radijallahu anhu, za razliku od hadisa Busre, radijallahu anha, sve ravije tog hadisa možemo naći u dva Sahiha.

– Hadis Busre, radijallahu anha, ima mnogo šahida, tj. hadisa koji se prenose u istom značenju od drugih ashaba, prenose ga 17 ashaba, poput Ebu Hurejre, Aiše, Džabira, Zejd ibn Halida, Abdullah ibn ‘Amra, Erve bint Unejs i drugih radijallahu anhum, za razliku od hadisa Talka, radijallahu anhu, koji nema nijednog šahida, tj. ne prenosi ga nijedan drugi ashab.
–  Hadis Talka, radijallahu anhu, je izgrađen na osnovu, tj. da dodir polnog organa ne kvari abdest, dok hadis Busre, radijallahu anha, dolazi sa novim propisom, tj. da kvari abdest, a radi se po onom argumentu koji dolazi po nečemu novom jer je u tome dodatno znanje.

– U radu po hadisu Busre, radijallahu anha, je veća preodstrožnost i sigurnost.

Komentar: Zajednička primjedba na sve spomenuto je da radi po tzv. TERDŽIHU, davanju prednosti jednom hadisu nad drugim jer je jedan vjerodostojniji od drugog, dolazi na red i ima smisla ako je nemoguće napraviti spoj između hadisa, tj. raditi po oba hadisa, a to je u ovom slučaju moguće (na čemu su treći i četvrti stav učenjaka).

Treće mišljenje: ako se polni organ dodirne sa strašću kvari abdest a ako se dodirne bez strasti ne kvari abdest.

Ovo je rivajet od imama Malika, Albanija i Ibn ‘Usejmina.

Oni argumentiraju svoj stav time što su oba hadisa vjerodostojna a radti po oba hadisa je vadžib ako je to moguće, a rad po njima je moguć ako se hadis Busre, radijallahu anha, odnosi na dodir sa strašću a hadis Talka, radijallahu anhu, odnosi na dodir bez strasti. Kažu da na ovo ukazuje to što je u hadisu Talka, radijallahu anhu, došlo “Zar on (polni organ) nije ništa drugo osim komad mesa od tebe (tvog tijela)”, tj. da je poput ostalih dijelova tijela ako se ne dodirne sa strašću, a hadis Busre, radijallahu anha: “Ko dodirne svoj polni organ neka abdesti” se odnosi na dodir sa strašću, jer tada polni organ nije poput drugih dijelova tijela.

Komentar: Ono što je s pravom može prigovoriti ovom dokazivanju je činjenica da ni u jednom hadisu koji je prenešen po ovom pitanju nema nešto što ukazuje na uticaj strasti na propis dodirivanja polnog organa, nego je ovo idžtihad i vid spoja kontradiktornih hadisa od strane onih učenjaka koji su ovaj stav zauzeli.

Četvrto mišljenje: onome ko dodirne svoj polni organ mustehab je uzeti abdest a time nije pokvario abdest.

Ovo je stav Malika i Ahmeda u rivajetima koji se prenose od njih, takođe to je stav Ibn Huzejme, Ibnul Munzira i Ibn Tejmije.

Argument ovog mišljenja se bazira na tome da su oba hadisa, koji su protivrječni jedan drugom, vjerodostojna i da je vadžib raditi po oba hadisa ako je moguće napraviti spoj među njima, a on je moguć. Po njima je spoj sljedeći: hadis Busre, radijallahu anha, ukazuje da je vadžib uzeti abdest zbog dodir ponog organa koji ga kvari. A hadis Talka, radijallahu anhu, u kojem je došlo da dodir polnog organa ne kvari abdest jer je polni organ sastavni dio tijela kao i ostali dijelovi tijela, ukazuje da se hadis Busre, radijallahu anha, svidi i spušta sa vadžiba (uzimanja abdesta zbog dodira polnog organa) na stepen mustehaba.

Odabrano mišljenje je četvrti stav učenjaka, tj. da je onome ko dodirne svoj polni organ mustehab uzeti abdest a da time nije pokvario abdest, a Allah zna najbolje. Da je ovo mišljenje najbliže ispravnom ukazuju to:

– što su oba hadisa a koji su jedan drugom kontradiktorni vjerodostojni,- što po ovom odabranom stavu se radi po oba hadisa a što je vadžib, za razliku od prava dva mišljenja,
– što mišljenje koje pravi razliku na osnovu dodira sa strašću nema u hadisima nešto što ga podupire,
– slabost rada samo po hadisu Busre, radijallahu anha, se ogleda u tome što je preneseno od nekoliko ashaba, poput Abdullah ibn Mes'uda, Huzejfe, S'ada, Abdullaha ibn Abbasa i drugih, radijallahu anhum, a kvarenje abdesta dodirom polnog organa je stvar koja je stalno prisutna u praksi (ma je'ummu bihil belva), te je nemoguće da dodir polnog organa bude od stvari koje kvare abdest a da za to ovi ashabi nisu znali, jer od njih se prenese da nisu obnavljali abdest zbog dodira polnog organa.

Na kraju treba dodati da se u ovom propisu, tj. da je mustehab uzeti abdest onome ko dodirne svoj polni organ, treba ograničiti samo na ono što je došlo u vjerodostojnim hadisima. To jest, ovaj propis se odnosi samo na muškarca i ženu koji dodirnu svoj vlastiti polni organ, a ne na dodir tuđeg polnog organa (osim ako pri dodiru tuđeg polnog organa sa strašću izađe mezj koji kvari abdest) niti dodir polnog organa djeteta (pri pranju, presvlačenju i slično). Dokaz za ovo je to što je u svim hadisima u kojima je došao ova propis došlo “ko dodirne svoj polni organ” a nije došlo “ko dodirne polni organ” u općoj formi. A da se propis odnosi i na ženu dokaz je hadis: “Koji god muškarac dodirne svoj polni organ neka uzme abdest i koja god žena dodirne svoj polni organ neka uzme abdest”, bilježi ga Tirmizi i prenosi od Buharije u svom “Ilelu” da ga je ocijenio vjerodostojnim. Ve billahi tevfik.